Czym jest nadciśnienie tętnicze i dlaczego jest groźne?

Nadciśnienie tętnicze to przewlekła choroba układu krążenia, charakteryzująca się podwyższonym ciśnieniem krwi w tętnicach. Zgodnie z wytycznymi Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego, rozpoznanie stawia się, gdy wartości ciśnienia skurczowego wynoszą ≥140 mmHg, a rozkurczowego ≥90 mmHg, potwierdzone w co najmniej dwóch niezależnych pomiarach. Choroba ta często przebiega bezobjawowo, jednak nieleczona może prowadzić do poważnych powikłań, takich jak udar mózgu, zawał serca, niewydolność nerek czy uszkodzenie narządu wzroku.

Jakie są przyczyny i czynniki ryzyka nadciśnienia?

W większości przypadków mamy do czynienia z nadciśnieniem pierwotnym (samoistnym), którego etiologia jest wieloczynnikowa. Do głównych czynników ryzyka należą:

• nadwaga i otyłość,
• brak aktywności fizycznej,
• dieta bogata w sól i uboga w potas,
• nadmierne spożycie alkoholu,
• palenie tytoniu,
• stres,
• czynniki genetyczne.

 Nadciśnienie wtórne, stanowiące około 5–10% przypadków, może być wynikiem innych schorzeń, takich jak choroby nerek, zaburzenia hormonalne czy obturacyjny bezdech senny.

Jakie są objawy i kiedy warto się zbadać?

Nadciśnienie tętnicze często rozwija się bezobjawowo, dlatego nazywane jest "cichym zabójcą". W niektórych przypadkach mogą wystąpić:

• bóle głowy,
• zawroty głowy,
• szumy uszne,
• kołatanie serca,
• zmęczenie,
• krwawienia z nosa.

Regularne pomiary ciśnienia krwi są kluczowe, zwłaszcza u osób z czynnikami ryzyka. Zaleca się wykonywanie pomiarów w spoczynku, po kilku minutach odpoczynku, najlepiej o stałych porach dnia.

Jak wygląda leczenie nadciśnienia tętniczego?

Leczenie nadciśnienia tętniczego opiera się na dwóch głównych filarach: zmianie stylu życia oraz farmakoterapii.

W pierwszym etapie, szczególnie u pacjentów z łagodnie podwyższonymi wartościami ciśnienia, zalecane są interwencje niefarmakologiczne, których celem jest poprawa ogólnej kondycji układu sercowo-naczyniowego i ograniczenie czynników ryzyka. Kluczowe znaczenie mają tu m.in. zmniejszenie masy ciała, zwiększenie codziennej aktywności fizycznej, redukcja spożycia soli kuchennej, eliminacja używek takich jak alkohol i tytoń oraz wdrożenie zdrowej diety – najlepiej modelu odżywiania opartego na diecie DASH. Zmiany te nie tylko wpływają korzystnie na wartości ciśnienia, ale też obniżają poziom cholesterolu i glukozy we krwi, poprawiają funkcjonowanie naczyń krwionośnych i zwiększają wrażliwość tkanek na insulinę.

Jeśli zmiana stylu życia nie przynosi oczekiwanych rezultatów lub jeśli wartości ciśnienia są wyjściowo znacznie podwyższone, konieczne jest włączenie leczenia farmakologicznego. Dobór leków powinien być zawsze indywidualny, uwzględniający nie tylko poziom ciśnienia, ale także wiek pacjenta, choroby współistniejące, ryzyko sercowo-naczyniowe oraz tolerancję na określone substancje czynne. Regularne kontrole lekarskie, pomiary ciśnienia oraz przestrzeganie zaleceń terapeutycznych są nieodzownym elementem skutecznego leczenia. Pacjent powinien być również świadomy, że leczenie nadciśnienia ma charakter przewlekły, a nieprzestrzeganie zaleceń może prowadzić do nawrotów i powikłań.

Terapia nadciśnienia tętniczego wymaga zaangażowania zarówno ze strony lekarza, jak i samego pacjenta. Tylko konsekwentne podejście do leczenia – obejmujące farmakoterapię, zdrowy styl życia oraz wsparcie edukacyjne – pozwala na osiągnięcie trwałej kontroli ciśnienia i skuteczne zmniejszenie ryzyka sercowo-naczyniowego.

Czy rehabilitacja kardiologiczna może pomóc w leczeniu nadciśnienia?

Tak, rehabilitacja kardiologiczna odgrywa istotną rolę w kompleksowym leczeniu nadciśnienia tętniczego, zwłaszcza u pacjentów z chorobami współistniejącymi lub po incydentach sercowo-naczyniowych. Programy rehabilitacyjne obejmują m.in. indywidualnie dostosowaną aktywność fizyczną, edukację zdrowotną, monitorowanie parametrów życiowych.

Regularna, kontrolowana aktywność fizyczna poprawia wydolność serca, obniża ciśnienie krwi i redukuje ryzyko powikłań. Rehabilitacja kardiologiczna jest szczególnie zalecana dla pacjentów po zawale serca, z niewydolnością serca oraz z nadciśnieniem tętniczym.

Współpraca z zespołem specjalistów, w tym lekarzem, dietetykiem, fizjoterapeutą i psychologiem, pozwala na skuteczne kontrolowanie choroby i poprawę ogólnego stanu zdrowia.